سخنرانی محمد حسین اقبال نیا در ماه رمضان ۱۴۰۱ با موضوع آداب مهمانی خدا (جلسه اول)
- استعانت از روزه در ابتلاءات شدید.
- حکمت وجوب صوم دوری شیطان از انسان.
- گرسنگی، تشنگی و سکوت، راههای نفوذ شیطان را می‌بندد.
- وجوب روزه بر جمیع انبیاء.
- روزه موجب رفع وسواس و بدبینی.
- لزوم چشیدن گرسنگی و تشنگی در روزه.
- درک حالات فقراء و تذکر به گرسنگی و تشنگی آخرت به وسیله‌ی روزه.
بسم الله الرحمن الرحیم
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ
سعی میکنیم منحصراً از فرمایشات و احادیث ائمه علیهم الصلاة و السلام نکاتی که کمتر به گوش رسیده در ارتباط با روزه مطرح کنیم تا این که ان شاء الله موجب شود هم علم ما ، معرفت ما و آشنایی ما با مرام و مکتب ائمه علیهم الصلاة و السلام بیشتر بشود
از حضرت صادق علیه الصلاة و السلام در رابطه با آیه ۱۵۳ سوره مبارکه بقره آمده است که خداوند فرموده ای کسانی که ایمان آوردید
اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاة
کمک بگیرید از صبر و از نماز
طبیعتاً کمک گرفتن و استعانت جستن در موارد سختی و شدائد توصیه میشود
در مصائب و ابتلائات خداوند می فرماید از صبر و روزه کمک بگیرید و استعانت بجویید یکی از معانی صبر در روایات روزه مطرح شده است . روزه خود یک نحوه تجلی و مصداقی از صبر است
إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ (خداوند با صبر کنندگان است)
حضرت صادق علیه الصلاة و السلام ذیل این آیه شریفه فرمودند
إذا نَزَلَت بالرجُلِ النازِلَةُ و الشِّدَّةُ فَلْيَصُمْ
اگر بر فردی امر شدیدی نازل شد مانند زمانی که در زندگی برای انسان مشکلاتی پیش می آید که تحملش سخت است امام صادق علیه السلام فرمودند که روزه بگیرید این یک نمونه ار دستواتی است که ما تا به حال آن را نمی دانستیم و چه برسد به اینکه بخواهیم به آن عمل کنیم .
یکی از راههای برطرف شدن حوائج و مستجاب شدن دعوات روزه گرفتن است. خداوند تبارک و تعالی می فرماید
اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ
یعنی الصیام
حضرت فرمودند در اینجا مراد از صبر روزه است یعنی از روزه گرفتن کمک بگیرید
در روایات دیگر در رابطه با حکمت واجب شدن روزه در ماه رمضان و مستحب بودن روزه در سایر ماه ها بیان شده است که انسان با روزه گرفتن حالتی برایش پیش می آید که شیطان از او دور می شود و متذکر آخرت می شود . این در حالات معنوی انسان بسیار موثر است مثلاً در کتاب من لایحضره الفقیه و در کافی و در تهذیب یک روایت وارد شده است که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به اصحابشان فرمودند :
آیا من خبر بدم به شما از چیزی که اگر انجام بدهید همانطور که مشرق از مغرب دور است شیطان از شما دور می شود
عرض کردند یا رسول الله به ما خبر بدهید
حضرت فرمودند چند کار را به آن ها توصیه کردند که بسیار خوب است که ما نیز به این توصیه ها در ماه رمضان عمل کنیم
حضرت فرمودند:
اَلصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَهُ
روزه صورت شیطان را سیاه میکند
وَ الصَّدَقَةُ تَـکْسِرُ ظَهْرَهُ
و صدقه پشت شیطان را میشکند
وَ الْحُبُّ فِی اللّه وَ الْمُوازَرَةُ عَلَی الْعَمَلِ الصّالِحِ یَقْطَع دابِرَهُ
و محبت در راه خدا ، دوستی با دوست داران خدا ، علاقه ورزیدن به کسانی که میدانیم خداوند ایشان را دوست دارد و همچنین معاونت و کمک کردن بر عمل صالح شیطان را مستأصل وبی چاره میکند
وَ الاْسْتِغْفارُ یَقْطَعُ وَ تینَهُ
و استغفار رگ گردن و شاهرگ اصلی شیطان را قطع میکند
بعد حضرت فرمودند
و لکلّ شیء زکاة و زکاة لأبدان الصّیام
هر چیزی زکاتی دارد و زکات بدن روزه است
این روایت ناظر به این مطلب است که به دلیل اینکه انسان در هنگام روزه از خوردن و آشامیدن خودش را منع می کند موجب دوری شیطان از خود میشود. همچنین از ارکان روزه سکوت است که متاسفانه کمتر به آن توجه میکنیم.سکوت به همراه روزه آثار فوق‌العاده‌ای دارد حال چه روزه مستحبی باشد و چه روزه ی واجب در ماه رمضان .اگر انسان بتواند سکوت را به روزه قرین کند و بتواند به این صورت روزه بگیرد این باعث می شود که انسان به درجات بسیار بالا در ارتباط با روزه برسد .این باعث می شود که وقتی سکوت و روزه یعنی سکوت ، نخوردن و نیاشامیدن در انسان ملکه بشود بسیاری از راه های نفوذ شیطان به انسان بسته میشود چرا که شیطان انسان را تحریک به سخن گفتن می کند و یا از طریق خوردن و آشامیدن جنبه‌های شهوانی ، میل ها ، آرزوها و آثار مختلفی که خوردن و آشامیدن بر روی فکر روان و انگیزه های انسان می گذارد را در او تقویت میکند. تمام اینها با روزه و سکوت قطع می شود و زمانی که این اتفاق افتاد و وقتی راه نفوذ شیطان بر انسان بسته شد شیطان کم کم از انسان دور می شود و اگرانسان صدقه هم بدهد ، محبت فی الله هم داشته باشد ، سعی بر اعمال خیر هم داشته باشد ، استغفارهم داشته باشد علی القاعده شیطان دیگر در نهایت دوری ازاو قرار خواهد گرفت
در روایات دیگر بر علت واجب شدن روزه ماه رمضان روایتی مهم در کتاب من لا یحضره الفقیه آمده است که حضرت صادق علیه السلام فرمودند که خداوند روزه را بر احدی از امت های قبلی واجب نکرده بود مگر بر انبیاء . یعنی روزه آنقدر برکات و آثار مهمی در وجود انسان می گذارد که خداوند نخواسته که انبیاء که بزرگان خلقت اوهستند از این فیض محروم باشند و مانند نماز، روزه را بر انبیاء واجب کرد . سپس حضرت فرمودند خداوند این نعمت را تفضیل بخشید و روزه را بر امت پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) واجب کرد . پس این یک تفضیل و ارزشی است که خداوند تبارک و تعالی بر امت پیغمبر(صلی الله علیه و آله) قرار داده است که روزه را بر آنها واجب کرده است. پس ما هم باید شکرگزار خداوند باشیم که چنین اتفاقی برای ما رخ داده است.
در ارتباط با روزه بزرگانی مثل مرحوم فیض کاشانی فرموده اند که یک نکته مهم در رابطه با روزه هست و آن این است که عملی است که ریا درآن کم است
زیرا عملی است که دیده نمیشود و مانند نماز خواندن ، قرآن خواندن و صدقه دادن نیست که ظهور بیرونی داشته باشد البته بیشتر این نکته مربوط به روزه های مستحبی میشود
نکته دیگری که در ارتباط با روزه بسیار اهمیت دارد این است که برای رفع وسواس و رفع درگیری های فکری زیاد مانند کسانی که فکرهای مشوش و پریشان ، وسواس و یا بدبینی دارند و این امور برایشان زود حاصل میشود مفید است.در روایت آمده است که اگر کسی در هر ماه سه روز پنج شنبه ، چهارشنبه و جمعه یا دوشنبه ، چهار شنبه و پنج شنبه را روزه بگیرد باعث میشود که
يَذهَبُ بوَسواسِ الصَّدرِ ، و بَلابِلِ القَلبِ
آنچه از آشفتگی ، پریشانی و وسواس در قلب انسان هست کم میشود.
اینها آثار طبی و مفیدی هستند که روزه بر بدن انسان دارد .و این بابی است در روایات که اگر کسی فقط با همین نگاه در روایت جست و جو کند موارد بسیاری را پیدا خواهد کرد
و نکته آخری در ارتباط با حکمت وجوب روزه است ، چرا روزه واجب شده ؟ عمده مطالبی که فرمودند به دو صورت است . نخست این که انسان در حال روزه گرسنگی و تشنگی را بچشد و درک بکند تا حالت ذلت و استکانت در انسان رخ بدهد بعضی از افراد به گونه ای برنامه خود را تنظیم میکنند که با خوردن بعضی دارو ها یا یک نوع رژیم غذایی خاص در طول روز تشنه یا گرسنه نشوند در حالی که در روایات کاملاً بالعکس این سفارش شده است . فرموده اند طوری باشه که گرسنگی و تشنگی را درک کنید تا اینکه حال انسان های گرسنه را درک کنید ، تا اینکه حال فقرا از برادران خودتان را درک کنید .
مطلب بعد این است که این گرسنگی و تشنگی برای شما دلیل و راهنما و آیتی باشد بر سختی های آخرت مانند زمانی که انسان در تاریکی قرار میگیر و در آن تاریکی یاد تاریکی قبر کند و انسان سعی کند که متذکر این امور باشد و از امور ساده دنیایی یاد امور اخروی کند یکی از مصادیق این امور گرسنگی و تشنگی در در آخرت است که اگر انسان در دنیا دست از شهوت پرستی و تبعیت از شهوات خود بر ندارد در آخرت دچار گرسنگی ها و تشنگی های بسیار بسیار سخت‌تر و وحشتناک تری خواهد شد و این گرسنگی و تشنگی در ماه رمضان را دلیل قرار دهد برای این که از شهوات دست بکشد تا اینکه در قیامت دچار گرسنگی و تشنگی و اخروی نشود. ان شاءالله اگر این روزه ها همین طورانجام شود کما اینکه در روایات وارد شده است اگر کسی روزه ماه رمضان را با نیت خالص و آداب خودش مانند سکوت کردن که قبلا به آن اشاره شد بگیرد یکی اتفاق مهمی که طبق روایات برای انسان رخ میدهد
یذوب الحرام فی جسده
مال های حرام و شبهه ناک که در جسد انسان آمده است ذوب بشود
زیرا تا زمانی که این گونه مال های ظلمانی یا مال غیر راه حلال وارد بدن انسان شده باشد حتما مانع اخذ فیوضات میشود ، مانع رشد میشود ، مانع قرب به خدا میشود ، مانع این میشود که مشمول رحمت خداوند بشویم ، مانع این میشود که لذت عبادت را حس بکنیم
پس روزه ماه رمضان را اگر انسان به صورتی بگیرد که سکوت و همین طور گرسنگی و تشنگی و عبادات دیگر را به نحوی انجام دهد که انسان لاغر بشود این امر باعث میشود که جنبه های حرام از انسان خارج بشود و انسان آمادگی پیدا کند برای تقرب به خداوند
و صَلَّی اللهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین